Menu główne:
Faina Nikolas
Walc nieznający granic
Stworzony na polskiej ziemi walc „Niebieska chusteczka” pokonał długą drogę, przemierzając kraje i kontynenty i po prawie trzech dekadach wrócił do ojczyzny razem z autorem -
Badacze muzycznej spuścizny wojennych lat, odkryli w kijowskich archiwach teczkę z niezwykłą nazwą: „Pieśni wojennych lat -
W „Encyklopedii Radzieckiej Pieśni” odnotowano: „Pieśń „Dwudziestego drugiego czerwca, o czwartej rano”, trwająca 1 minutę i 47 sekund, została napisana do melodii Jerzego Petersburskiego, słowa ludowe z 1941 roku.” Opis: „…Киев бомбили, нам объявили, что началась война…”.
Jak wyjaśnić sprzeczność informacji?
Spróbujemy prześledzić historię pieśni krok po kroku.
Jej początki sięgają Rosyjskiego Imperium, kiedy w Warszawie urodził się kompozytor, pianista i legenda polskiej muzyki estradowej -
W 1921 roku, Jerzy wrócił do Warszawy. Tu współpracował z kabaretami i teatrzykami rewiowymi: „Miraż”, „Czarny kot”, „Morskie Oko”, „Qui Pro Quo”. Przez osiem lat występował z orkiestrą „Gold i Petersburski” w modnej restauracji „Adria”. Tworzył szlagier za szlagierem. Jego piosenki były rozchwytywane, chętnie je śpiewali tacy popularni wykonawcy, jak: Hanka Ordonówna, Ludwik Sempoliński albo Aleksander Żabczyński.
Z nastaniem ery filmu dźwiękowego, muzyka Petersburskiego zabrzmiała z ekranów kinowych… Ale światową sławę zdobył jako „Król tanga”, komponując wytworne, melodyjne i eleganckie tanga -
W wrześniu 1939 roku, Jerzy został zmobilizowany i znalazł się w zajętym przez ZSSR Białymstoku. Uzyskawszy radzieckie obywatelstwo i stając się Jurijem Jakowlewiczem, Petersburski brał udział w organizacji białostockiej jazz-
Latem 1940 roku, orkiestra występowała w Moskwie. Na jednym z koncertów, w ogrodzie „Ermitaż”, był obecny poeta i dramaturg Jakub Galicki (Goldenberg), któremu szczególnie spodobał się skromnie brzmiący, nieskomplikowany walc. On szybko stworzył i zapisał w notesie infantylny tekst:
Sinieńkij skromnyj płatocziek
Padał z apuszcziennych plecz.
Ty gawariła, czto nie zabudiesz
Łaskawych, radasnych wstriecz.
Po koncercie kompozytor i poeta spotkali się. Petersburskiemu wiersz spodobał się i po kilku dniach odbyła się premiera piosenki „Błękitna chusteczka” w wykonaniu solisty orkiestry Stanisława Laudana (Laudan albo Landau). Tu odejdziemy trochę od tematu: Piosenkarz później pracował w jazzowej orkiestrze Eddy Roznera, walczył na Monte-
Laudan źle mówił po rosyjsku i śpiewał ze śmiesznym akcentem, ale to tylko dodawało uroku. Piosenkę natychmiast polubili moskwianie i bardzo szybko stała się prawdziwym szlagierem. Do swojego repertuaru włączyli ją znani wykonawcy, tacy jak: Wadim Kozin, M. Garkawi, Lidia Rusłanowa. W 1940 roku, „Błękitna chusteczka” została nagrana na płytę gramofonową w Leningradzie, przez popularną w tych latach piosenkarkę Jekatierinę Jurowską. Tym razem wymieniono autorów tekstu i muzyki -
Dwudziestego drugiego czerwca,
Równo o czwartej godzinie,
Kijów bombardowano, nam ogłosili,
Że rozpoczęła się wojna!
Pierwszego dnia wojny, poeta Borys Kowyniow opublikował w gazecie południowo-
Ty już odjeżdżasz daleko.
Oto bezlitosny dzwonek.
I przy wagonie, nocą bezsenną
Jesteś już dziwnie daleki.
W nocy czas
Pożegnaliśmy się z tobą.
Pisz, mój przyjacielu,
Chociaż kilka linijek,
Miły, dobry, bliski…
W 1942 Lidia Rusłanowa nagrała ten wariant „Niebieskiej chusteczki” na płytę gramofonową, ale do rozpowszechnienia ona nie trafiła. Płyta ukazała się dopiero po czterdziestu latach, w 1982 roku.
„Błękitną chusteczkę” wykonywała na frontowych koncertach jeszcze jedna popularna piosenkarka tego okresu -
Pod koniec czerwca 1941 roku, piosenkarka razem z jazz-
W kwietniu 1942 roku piosenkarka występowała ze swoim zespołem na froncie wołchowskim. Po jednym z koncertów, Szulżenko poznała redaktora literackiego gazety „W decydujący bój!” 54. armii, lejtnanta Michaiła Maksimowa. Szczegóły tego spotkania trochę różnią się, nawet w interpretacji samych uczestników, dlatego trudno jednoznacznie stwierdzić, czy piosenkarka poprosiła o napisanie nowego tekstu „Chusteczki”, czy korespondent wojenny sam wyszedł z taką propozycją…
Najważniejsze, że znajomość ta zapoczątkowała nową historię piosenki: 9 kwietnia (wg innych źródeł -
Maksimow oparł się na tekście Galickiego, ale część zwrotek dostosował do wojennych realii. Chusteczka w jego tekście stała się symbolem wierności żołnierza, walczącego za tych, z którymi jego rozłączyła wojna, -
Pamiętam, jak w niezapomniany wieczór
Spadała chustka z twoich ramion,
Gdy odprowadzałaś i obiecałaś
Chronić niebieską chustkę.
Wiersz został opublikowany we frontowej, dywizjonowej gazecie „Za Ojczyznę!”, Nr 101 z 8 czerwca 1942 roku, z autorskim podpisem „Lejtnant M. Maksimow”. Wkrótce ukazał się w wielu gazetach frontowych, na pocztówkach, zabrzmiał z płyt gramofonowych. Wkrótce śpiewano „Niebieską chusteczkę” na całym froncie i na tyłach… Ani jeden koncert Szulżenki już nie odbył się bez „Chusteczki” i od tamtej pory, piosenka weszła na stałe do jej repertuaru.
W listopadzie 1942 roku na ekrany wszedł film „Koncert -
W historii „Niebieskiej chusteczki” słowa odegrały decydującą rolę. Właśnie dzięki nim, piosenka stała się symbolem wojennych czasów. Kim w końcu był ten tajemniczy „Lejtnant M. Maksimow”, dzięki któremu piosenka zdobyła niebywałą popularność w czasie wojny i, jak się okazało, przetrwała kolejne dziesięciolecia?
Michaił Aleksandrowicz Maksimow (1907-
26 czerwca 1941 roku, jako ochotnik, wyruszył na front. Najpierw był pomocnikiem dowódcy artyleryjsko-
Był skromnym człowiekiem, nigdy się nie popisywał swoim talentem. Nawet swoje współautorstwo w „Niebieskiej chusteczce” ukrywał przez wiele lat.
Po wojnie mało kto próbował wykonywać tę piosenkę – była ona „sztandarową” piosenką Klaudii Iwanowny Szulżenko. W 1976 roku, rozpoczynając swój jubileuszowy koncert, siedemdziesięcioletnia piosenkarka wyszła na scenę trzymając w ręce niebieską, jedwabną chustkę. Widzowie powitali ją oklaskami na stojąco. Te oklaski przeznaczone były nie tylko dla piosenkarki, ale i dla piosenki, która przeszła najokrutniejszą wojnę wraz z żołnierzami.
Ale, szanowni czytelnicy, to jeszcze nie koniec historii „Niebieskiej chusteczki”, bo piosenka „przekroczyła” granice Związku Radzieckiego. Jej kariera rozwijała się swoimi drogami: w 1945 roku pojawił się francuski wariant, następnie hiszpański, izraelski, angielski, amerykański…
Lotem 1967 roku Jerzy Petersburski odwiedził rodzinną Warszawę. Przyjechał z Argentyny, gdzie mieszkał od 18 lat, będąc kompozytorem o światowej sławie. Właśnie ten przyjazd stał się impulsem do stworzenia polskiego wariantu „Niebieskiej chusteczki”. Na początku września 1967 roku, Artur Tur (Artur Cwibak) do spółki z Agnieszką Feill napisali polski tekst Niebieskiej chusteczki.
Polski wariant był napisany specjalnie dla Sylwii -
W 1968 roku, popularny kompozytor wrócił do Polski na stałe, po 28 latach nieobecności. To była niespodzianka dla fanów jego twórczości, bo przecież zamieszkując w Buenos Aires, Petersburski był bardzo znanym i zamożnym człowiekiem. W 1968 roku odbył się jego ślub z Sylwią Klejdysz, a po roku urodził się Jerzy-
W 1968 roku została wydana długogrająca płyta „Niezapomniane przeboje Jerzego Petersburskiego” i na niej była „Niebieska chusteczka” w wykonaniu popularnego piosenkarza Jerzego Połomskiego. Piosenka wkrótce stała się „wizytówką” Jerzego Połomskiego i pokochały ją miliony Polaków. W tekście zostały zmieniane liczne zakończenia i przerobiony refren, w wyniku czego przeobraziła się ona na wskroś lirykę miłosną, a chustka przekształciła się w upominkową chusteczkę do nosa -
Do dnia dzisiejszego „żyją i cieszą się dobrym zdrowiem” zarówno „Niebieska chustka”, jak i "Niebieska chusteczka". Przecież piosenki, tak jak ludzie -
Na zdjęciach:
Jerzy Petersburski
Michaił Maksimow
Klaudia Szulżenko